تعویض مفصل زانو یا آرتوپلاستی(Arthroplasty) یک عمل رایج و موفق در حوزه ارتوپدی است.در این جراحی مفصل زانو به دلیل آسیب هایی ناشی از محل قرار گیری خود کاملا تعویض می شود.زمانی که نشود التهاب زانو،درد ناشی از ساییدگی و.. را تحمل کرد و یا درمانی جز عمل جراحی برای آن نباشد،تعویض مفصل زانو به عنوان آخرین و بهترین راه معرفی می شود..در ادامه با این عمل جراحی بهتر آشنا خواهیم شد.
تعویض مفصل زانو چیست؟
در انتهای استخون ها بافتی پیوندی نیمه سختی قرار دارد که به آن ها غضروف گفته می شود.غضروف ها علاوه بر خاصیت ارتجاعی،انعطاف پذیر هستند این ویژگی سبب می شود که در مفصل ها ، استخوان ها بدون سایش روی هم لیز بخورند،و مفصل به راحتی تحرکاتش را انجام دهد.
اما به دلایلی مثل وزن بالا،تصادف،ضربات ناشی از ورزش کردن و… غضروف به تدریج سایش پیدا می کند و در نهایت این بافت پیوندی از بین می رود،در این حالت(زمانی که غضروف از بین رفته است) به جای اینکه غضروف ها رو ی هم لیز بخورند،استخوان بر روی هم کشیده می شوند و درد ناشی از ساییدگی استخوان را به وجود می اورند.
لازم به ذکر است که غضروف می تواند خود را ترمیم کند ولی هنگامی که سایش غضروف از سرعت ترمیم بیش تر شود این بافت پیوندی نیمه سخت از بین می رود.لذا ساییدگی استخوان را در پی دارد.هنگامی که فرد به این در جه برسد عمل جراحی تعویض مفصل زانو را در پیش دارد.
هدف از تعویض مفصل زانو
به علت نزدیک شدن استخوان های ران و ساق به یکدیگر دامنه حرکتی مفصل زانو کم می شود علاوه بر این ها درد بسیار شدیدی در زانو ایجاد می شود اما اهداف جراحی زانو به اینجا ها خستم نمی شود و از روماتیسم،ارتوروز زانو،تخریب مفصل و تغیر شکل دادن مفصل زان جلو گیری می کند.
مهم ترین نکته
این مورد را حتما باید بدانید که اگر مفصلی خراب باشد ابتدا مفصل پایینی خود را را خراب می کند و سپس مفصل بالایی را،این یعنی اگر مفصل زانو شما دچار انحراف شود ابتدا مفصل مچ پا را منحرف می کند و بعد ها مفصل لگن را خراب می کند،رک تر بگویم اگر پزشک معالجتان به شما عمل جراحی را پیشنهاد کرده است و اگر شما از عمل خود داری کنید در آینده باید تعویض مفصل لگن را انجام دهید.
انواع مفصل
مفصل به جایی گفته می شود که محل اتصال چند استخوان است،مفصل ها به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می شوند.
- مفصل های ثابت(مفصل های جمجعه)
- مفصل های نیمه متحرک(مفصل بند انگشت)
- مفصل های متحرک (مفصل کتف،مچ،زانو و..)
آناتومی مفصل زانو
مفصل زانو جزء مفصل های متحرک قرار دارد که جزء پیچیده ترین مفصل های بدن قرار دارد،مفصل ها در کپسولی به نام کپسول مفصلی قرار گرفته اند،کپسول مفصلی ترشحاتی برای ترمییم و لغش بهتر غضروف ها بر روی هم دارد،در واقع کپسول مفصلی پر از مایع است و بخشی از التهاب زانو به دلیل ترشحات مفصل زانو می باشد.
مفصل زانو به عنوان بزرگ ترین وپیچیده ترین مفصل بدن از استخوان های فمور ران،درشت نی(بزرگ ترین استخوان ساق)،کشک(کاسه زانو)،رباط ها و تاندون ها تشکیل شده است.معمولا قبل از عمل پزشک ارتوپد از شما می خواهد که وزن خودتان را کم کنید،حتی ممکن است که دارو های ضد التهاب را برای شما تجویز کند تا دو ران پس از عمل راحت تری داشته باشید.
رباط های قوی اطراف زانو قرار گرفته اند و استخوان ها را به هم متصل می کنند معروف ترین این رباط ها رباط های صلیبی هستند.
به طور خلاصه مفصل یا بندگاه در انتهای استخوان ها قرار دارد که سبب اتصال چند استخوان به یکدیگر می شود این مفصل ها می توانند متحرک و یا ثابت باشند.مفصل در کپسولی به نام کپسول مفصلی قرار دارد این کپسول ترشحاتی دارد که سبب لغش بهتر غضروف ها بر روی یکدیگر می شوند.
زمانی که غضروف ها از بین بروند و ترشحات کپسول مفصل نتواند غضروف را ترمیم کند فرد ناچار به عمل جراحی زانو می شود.
چه افرادی نیازمند به اقدام تعویض مفصل زانو هستند؟
در ابتدا پزشکان ارتوپد درمان های اولیه را برای شما شروع می کنند اگر درمان های اولیه مثل فیزیوتراپی از درد شما کم نکرد حتی اگر درد شما در حالت استراحت ادامه داشت پزشکان ارتوپد به سراغ عمل جراحی می روند.عمل های تعویض مفصل چه زانو و چه لگن،موفق ترین عمل های ارتوپدی هستند و شما از این موضوع هیچ نگرانی نداشته باشید اما در انتخاب پزشک معالج خود محتاط باشید.
افراد نیازمند به تعویض مفصل زانو
- افرادی که دامنه حرکتی زانویشان محدود شده است.
- اشخاصی که درد شدید و بی وقفه ای را در مفصل زانو خود احساس می کنند.
- کسانی که زانو ان ها تغییر شکل داده است.(به اصطلاح دچار انحراف زانو شده اند)
- افرادی که درمان های اولیه بر روی ان ها تاثیر نگذاشته است.
علت تعویض مفصل زانو
- آسیب به زانو در اثر ضربه
- روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید:یک نوع بیماری خود ایمنی است که در انسیستم ایمنی باف پوششی مفاصل را ازبین می برد.
- آرتروز(استئوآرتریت):بیماری است که در ان غضروف مفاصل از بین می رود.این علت ار همه شایع تر است.
- پوکی استخوان
- استئونکروز:علت این بیماری نا شناخته است،اما بش تر در زنان و به دلیل عدم خونرسانی به بافت به وجود می آید.
- نقرص:یک بیماری است که سبب التهاب زانو می شود اگر درمان نشود مفصل را خراب می کند.
- هموفیلی
انواع جراحی زانو
قبلا توضیح دادیم که چه زمانی و چرا ،جراح زانو تصمیم به عمل زانو می گیرد در اینجا با انواع این عمل آشنا می شویم.
- جراحی تعویض کامل مفصل زانو
- جراحی تعویض جزئی مفصل زانو
- جراحی تعویض کاسه زانو ( آرتروپلاستی پاتلوفومورال )
- جراحی اصلاحی مفصل زانو
جراحی تعویض کامل مفصل زانو
در این جراحی مفصل زانو کامل عوض می شود و مفصل زیر کشک با پروتزی صاف جایگزین می شود.ارتوپدان همواره سعی دارند که کشک طبیعی را استفاده کنند اما در طول عمل تصمیم می گیرند که ایا کشک نیاز به تعویض دارد یا نه.
جراحی تعویض جزئی مفصل زانو
اگر فقط قسمتی از زانو شما دچار ارتروز شده باشد یا اسیب دید باشد.پزشک قسمت آسیب دیده را عمل می کند،زانو از سه قسمت میانی ،جانبی و کاسه تشکیل شده است،اگر فقط یکی از این بخش ها اسیب دیده باشد پزشک تعویض مفصل بخش اسیب دید را فقط انجام می دهد.
جراحی تعویض کاسه زانو ( آرتروپلاستی پاتلوفومورال )
این جراحی توصیه نمی شود زیرا در صد موفقیت در ان بسیار کم است،در این جراحی سط زیرین کشک و گودی زانو تحت تاثیر جراحی قرار می گیرد.اغلب پزشکان ارتوپد توصیه می کنند که به جای این عمل جراحی تعویض کامل مفصل انجام شود.
جراحی اصلاحی مفصل زانو
این جراحی معمولا در افرادی اتفاق می افتد که برای بار دوم یا سوم عملتعویض مفصل را انجام می دهند.در این عمل جراحی در تعویض مفصل از میله های بلند تری استفاده می کنند و قطعلت فلزی و پلاستیکی بیش تری نسبت به قبل استفاده می شود.
جراحی تعویض مفصل زانو
این بخش دید دقیقی به شما از انچه که قرار است خود یا عزیزانتان تجربه کند به شما بدهد.ما در نوشتن این بخش از تجربه بیمارانی که این جراحی رت پشت شر گذاشتند بهره بردیم ، در ادامه این مطلب با ما همرا باشید.
اقدامات قبل از جراحی
- در اولین قدم شما به پزشک ارتوپد مراجعه می کنید و درمور مشکل و دلیل مراجعه خود صحبت می کنید
- پزشک برای شما رادیوگرافی،سی تی اسکن زانو و ام ار ای می نویسد
- پس از تهیه تصاویر بالا و معاینه اولیه توسط پزشک،دکتر ارتوپد در مورد زانو شما تصمیم می گیرد
- جراح یا تصاویر سی تی لسکن انحراف زانو شما را می شنجد و با تصاویر ام ار ای از سلامتی رباط های شما اطمینان حاصل می کند
- اگر به شما توصیه عمل جراحی شد لازم است در مورد حساسیت های داروی خود با دکتر صحبت کنید
- اگر شما اضافه وزن داشته باشید دکتر از شما می خواهد که برنامه کاهش وزن را در پی بگیرید
- اگر به سیگار اعتیاد داشته باشید ان را باید چند روز قبل از عمل ترک کنید
- اگر داروی رقیق کننده خون استفاده می کنید، پزشک معالج را از این موضوع آگاه کنید
- پس از طی کردن مراحل بالا طبق نظر دکتر برای شما وقت عمل جراحی تنظیم می شود.
- معمولا یک روز قبل از عمل جراحی،منشی پزشک به شما زنگ می زند و زمان جراحی و پذیرش بیمارستان را به شما یاداوری میکند،در این تماس منشی پزشک از شما می خواهد که شب قبل روز عمل را هیچ چیز نخورید.
- در روز جراحی شما به بیمارستانی مراجعه می کنید که پزشک در آنجا عمل های جراحی خود را انجام می دهد و مراحل پذیرش در بیمارستان را طی می کنید.
- پس از پذیرش و بستری شدن،توس انژیوکت از شما رگ گیری می شود،معمولا از انژیوکت صورتی استفاده می شود،بلافاصله پس از رگ گیری به شما داروی انتی بیوتیک،از طریق سرم تزریق می شود
- یک بار دیگر برای اطمینان پزشک در بیمارستان از زانوی شما رادیولوژی به عمل می اید،لازم به ذکر است شما باید تمامی تصاویر و ام ار ای که از زانو خود تهییه کردید به همرا داشته باشید.
- زمانی که تمامی مراحل بالا را طی کردید صبر می کنید که زمان عمل فرا رسد،در این هنگام بیمار بر شما را بر روی ویلچر گذاشته و به سمت بخش جراحی(اتاق عمل)می روید،تا عمل شما آغاز شود،بیمار بر مدارک پزشکی شما را به پرسنل اتاق عمل تحویل می دهد.
اتفاقات حین جراحی
- در جلوی در اتاق عمل شما را از روی ویلچر به روی تخت منتقل می کنند(لازم به ذکر است شما قبل از وروی به بخش اتاق عمل لباس مناسب برای جراحی پوشیده اید)
- شماره به اتاق می برند که قرار است در ان جراحی شوید
- فضای اتاق عمل بسیار سرد است و ای سرما می تواند در اثر ترس و گرسنگی شما بیش تر شود،علت این سرما برای استریل نگه داشتن اتاق عمل است.
- دستیاران جراح وسایل جراحی را آماده می کنند.در اتاق عمل دو تلویزیون وجود دارد یکی برای اعلام حیاتی شما و دیگری برای دوربین های که پزشک با ان ها زانوی شما را می بیند.
- بیهوشی،در این مرحل دکتر بیهوشی به سراغ شما می آید،اگر شما حق انتخاب داشته باشید،از شما می پرسد که آیا دوست داری عمل جراحی را با بیهوشی پشت سر بگذارید یا بی حسی(بی حسی که از طریق نخاع صورت می گیرد بسیار بهتر از بیهوشی است زیرا در بی حسی شما حتی چند ساعت پس از عمل درد کم تری را احساس می کنید تا زمانی که اثر بی حسی از بین برود)
- اگر بی حسی را انتخاب کرده باشی ،پا های شما داغ می شود تا جایی که کاملا بی حس شوید
- دستیار اتاق عمل در سرم شما مقداری داروی خواب آور می ریزد تا شما در حین عمل به خواب بروید.
- دکتر لوله قابل جذب ، ضد حساسیت و پلاستیکی را در پای شما قرار می دهد که با کمک ان ترشحات ناشی از جراحی داخل زانو به بیرون کشیده شود معمولا روز بعد از عمل این لوله (درن) را از پای شما خارج می کنند.
- پس از اتمام عمل جراح زانوی شما را با اتل مخصوصی فیکس می کند
- پس از تمام شدن مرحله بالا شما را به بخش ریکاوری می برند تا هوشیاری خود را بدست آورید همچنین در این مدت اثر بی حسی کم تر می شود.
- زمانی که شما اجازه ترخیص را از بخش ریکاوری گرفتید به اتاقی می روید که همان بار اول در ان بستر شده اید تا سایر اقدامات درمانی مانند دریافت مسکن و …انجام شود.
اقدامات پس از عمل جراحی
- به دلیل عمل سختی که روی زانو شما انجام شده است همچنین خون از دست رفته و دردی که تحمل می کنید بدنتان از حد معمول ضعیف تر شده است توصیه می کنیم که در این زمان هیچ شخصی به عیادت شما نیاید،اما افرادی که به عیادت شما می ایند دلگرمی خاصی به شما می دهند و درد را بر شما کم تر می مند.
- پس از ترخیص از بیمارستان بهتر است بر روی تخت دراز بکشی تا روی زمین به این نحو فشار کم تری بر روی زانوی سالم شما می آید.
- اتاقی را انتخاب کنید که گرم ،خلوت و به سرویس های بهداشتی نزدیک باشد
- رژیم غذایی مناسبی را برای خود شروع کنید
- ممکن است تا چند هفته پس از عمل نتوانید شب ها را بخوابید،علت واضحی دارد و ان در است
- در وقتی که قبلا دکتر برایتان مشخص کرده است به مطب دکتر می روید تا زانوی شما را معاینه کند و زمان فیزیوتراپی به اطلاع شما برساند.
- سخت ترین قسمت فیزیوتراپی خم کردن زانو است که اگر تمرین های پزشکی را انجام ندهید قطعا شما را اذیت می کند.
- بعد از مدتی دکتر معالج با توجه به روند فیزیو تراپی از شما می خواهد که ابتدا با یک اعصا راه بروید و در اینده اعصا را به کنار بگذارید.
انواع پرتز های زانو
- سرامیک بر روی پلاستیک
- سرامیک بر روی سرامیک
- فلز بر روی پلاستیک
- فلز بر روی فلز
فیزیوتراپی
یکی از اقدامات پس از جراحی زانو،فیزیو تراپی است که در آن سعی می شود توان از دست رفته اندام شما به ان باز گردد،در واقع فیزیوتراپی،همان توان بخشی است.در روزهای اول این احتمال وجود دارد که بیمار شما نتواند از سرچایی خودش جا به جا شود یا شما برای راحتی بیمار خود نیاز منددریافت خدمت فیزیوتراپی در منزل هستید.خوشبختانه مجموعه سی طب این توانای را دارد که بتواند این خدمت را به شما ارائه دهد.
هدف فیزیوتراپی در افرادی که جراحی تعویض مفصل زانو داشتند،قوی کردن عضله ها و افزایش دامنه حرکتی زانو است.پس از عمل جراحی بافتی به نام اسکار محیطی که در ان جراحی شده است را پر می کند تا آن ناحیه را ترمیم کند.اما بافت اسکار باعث کاهش دامنه حرکت زانو می شود.
انجام تمرین های پزشکی و فیزیو تراپی این بافت کلاژنی را کوچک می کند و انجام حرکات زانو به راحتی انجام می شود.اگر شما تمرین های پزشکی و فیزیوتراپی را انجام ندهید دچار عارضه بافت اسکار می شوید،در این حالت کار شما به سختی پیش خواهد رفت و مجددا باید به اتاق عمل مراجعه کنید.
درمان عارضه بافت اسکار ،به دو صورت است.
- در این روش شما را بیهوش می کنند و حرکات زانو شما را با دست انجام میدهند،در واقع کاری که شم باید در فیزیوتراپی انجام بدهید و انجام نداده اید،در اتاق عمل به صورت دستی و توسط پزشک انجام می شود
- اگر پزشک صالح بداند و زانوی شما با انجام حرکات قبل اصلاح نشد،دوباره شما مورد عمل جراحی قرار می گیرد این بار با هدف اصلاح بافت اسکارم.
فیلم جراحی
هیچ چیز بهتر از مشاهده نیست،در این قسمت ویدئوی از نحوه تعویض مفصل زانو برای شما تهیه کرده ایم.
خطرات احتمالی پس از عمل
این عمل بسیار ایمن است و اما مکن است عوارزضی به همراه داشته باشد که غالبا اتفاق نمی افتند.
- لخته شدن خون
- عفونت
- آسیب به اعصاب یا عروق خونی اطراف زانو در زمان عمل جراحی
- مشکلات ایمپلنت مانند شل شدن خیلی زود دستگاه یا فرسوده شدن آن
- زخم بستر ناشی از حساسیت به بتادین
- بافت اسکار
در آخر
شما در این مطلب علاوه بر خواندن مطلب علمی در مورد جراحی تعویض مفصل زانو از تجربه شخصی که این جراحی را پشت سر گذاشته آگاه شدید،این عمل،عمل سختی است نه از لحاظ درمان بلکه از لحاظ صبر و تحمل،زیرا فرد بیمار به اصطلاح دل نازک می شود و ممکن است روحیه خود را ببازد.
اگر دکتر معالج شما این جراحی را برایتان در نظر گرفته است و شما قصد ندارید که از این روش نوین جراحی بهره ببرید،خواهش می کنم که مهم ترین نکته این متن و جراحی را مجدد مطالعه کنید.سعی کنید که پزشک خبره ای را برای این عمل انتخاب کنبد،قطعا مطالب داخل اینترنت و تجربه کاربران به شما کمک شایانی می کند.
مایه افتخار ماست که می توایم در مجموعه سی طب علاوه بر مشاره های پرستاری و پزشکی،به شما خدمات درمانی با کیفت را در منزل ارائه دهیم.